Het Dordtse filiaal van de Occupy-beweging is al weer bijna een jaar opgebroken.
Ik heb zijdelings al eerder over de beweging geschreven. Ze hebben nog steeds mijn sympathie, ondanks het feit dat het idee een zachte dood lijkt te zijn gestorven.
De columnisten die de beweging hebben weggezet als een richting- en programmaloze club individuen, die met wat lacherige commentaren volledig onschadelijk konden worden gemaakt, vergisten zich, naar mijn idee.
Ik denk dat de Occupy-beweging heel goed wist waar het om ging. En eigenlijk weet de hele wereld dat. Maar het grootste deel van de wereld wil dat nog niet erkennen.
Een paar jaar geleden had ik soms tamelijk felle discussies met een vriend over azielzoekers en allochtonen. Mijn vriend was in een paar jaar veranderd van een sociaal en ruimdenkend denkend mens in iemand die van mening was dat bovengenoemde groepen puur bestonden uit profiteurs en uitvreters. Nou zullen er ongetwijfeld asielzoekers en allochtonen zijn die denken dat je, eenmaal in Nederland, slechts je hand op hoeft te houden, maar iedereen over één kam scheren is me te makkelijk. We kwamen er niet echt uit.
De vriendschap is er sindsdien niet op vooruit gegaan, jammer genoeg.
Op zeker moment heb ik bij een dergelijke gelegenheid wel eens geroepen dat zij die zo bang waren van uitvreters, gewoon last hadden van een slecht geweten. Bang om kwijt te raken wat ze hadden en behept met twijfel over de vraag of zij zèlf eigenlijk wel recht hadden op de overvloed waaraan ze zich overmatig te goed deden.
Op dat laatste kon ik toen eigenlijk de vinger nog niet goed leggen. Of onze welvaart wel rechtmatig verkregen was; ik kon er niet echt een samenhangend verhaal bij bedenken, zonder terug te vallen op het platgetreden argument van ons koloniale verleden. Het was meer een gevoel dan een hard feit.
Terwijl de crisis zich verdiept wordt het van lieverlee duidelijk.
In eerste instantie, zo rond het najaar van 2008, leek het er nog op dat slechts een kleine groep bankiers in de Verenigde Staten verantwoordelijk was voor het op een haar na instorten van het systeem.
Ongeveer een jaar later begon het te rommelen in Europa. In 2010 en 2011 konden we nog onbeschaamd boos worden op de Grieken. Onverantwoordelijke hufters en uitvreters; dat waren het! Een tijdje konden we nog half-smalend praten we over Italië, Portugal en Spanje, maar dat klonk al wat ongemakkelijker.
Daarna ging het hard. In het najaar van 2011 riep iemand van de Nederlandse Bank ineens dat we onze hypotheken moesten gaan aflossen, wilden we niet het risico lopen binnen een paar jaar zelf op een hellend vlak komen met onze schuldenlasten. De regering heeft inmiddels maatregelen genomen om de hypotheekrenteaftrek te beperken en hoopt dat we inderdaad gaan aflossen. Wat een jaar geleden nog onbespreekbaar was, is gebeurd.
Dan zijn we zo langzaamaan aangeland bij dat slechte geweten, dat ik een paar jaar geleden nog niet helemaal kon verklaren. Ook wij Nederlanders waren dus uitvreters. We leefden op de pof en hoopten dat de zondvloed ná ons zou komen.
Ondertussen herhalen politici, die een paar jaar geleden nog vooral de mond vol hadden over het islamitisch gevaar, nog steeds hun nieuwe mantra; dat we gewoon uit de Europese muntunie moeten stappen en de gulden in ere moeten herstellen. Dat zal het allemaal wel oplossen.
Ondanks haar inmiddels besmette ideologie werd de VVD toch de grootste partij van Nederland. Er is dus nog altijd een groep die dat slechte geweten probeert te overschreeuwen en z'n kop in het zand steekt.
Het is ook tekenend dat de mensen die twintig jaar geleden nog heel druk waren met het aan de schandpaal nagelen van iedereen die ooit communistische sympathieën had, zich nu muisstil houden. Terwijl het toch ècht tijd wordt om toe te geven dat het pure kapitalisme en het extreme marktdenken hun beste tijd hebben gehad.
Ik zou de parallel willen trekken met de situatie in het begin van de vorige eeuw.
Toen stond er weliswaar een veel grotere groep mensen met de rug tegen de muur dan nu, maar de groep bij wie dat nu zo is blijft groeien. Nog even en ook in Nederland is de middenklasse aan de beurt.
In de eerste jaren na de eeuwwisseling van 1900 veranderde er veel in Europa. De industriële revolutie had een klasse van rechteloze arbeiders geschapen. In veel grote steden leefden miljoenen mensen in belabberde omstandigheden. Deze miljoenen werden zich echter, onder invloed van het opkomende socialisme, steeds beter bewust van hun situatie en de onrechtvaardigheid daarvan. In een aantal landen steeg de spanning langzaam maar zeker naar het kookpunt.
In Nederland gooide de heersende klasse het roer op tijd om: in 1903 werd de Woningwet aangenomen, waardoor het mogelijk werd om huisvesting van voldoende kwaliteit voor de arbeidersklasse te regelen. Korte tijd later kwam er algemeen stemrecht en na 1918 bouwde men zelfs paleizen voor de arbeider, in de vorm van de Amsterdamse School-complexen die we nu nog steeds zo mooi vinden.
Veel Europese landen maakten een soortgelijke ontwikkeling door. De grootse ongelijkheden werden opgeheven en de rust keerde terug. Tijdelijk, want in twee landen lukte het niet om op tijd van koers te veranderen. Rusland en Duitsland. Zoals bekend heeft dat feit rust en welzijn in Europa in de rest van de 20e eeuw nogal negatief beïnvloed, om het eufemistisch uit te drukken.
De situatie van toen is maar zeer ten dele te vergelijken met die van nu. Toch valt er misschien iets van te leren. Al was het alleen maar dat de Verenigde Staten, waar de crisis van de jaren '30 begon (een andere parallel), ook weer als eersten uit die crisis kwamen met een typisch Keynesiaanse maatregel: de 'New Deal' van president Roosevelt. De Europese regeringen blijven het, onder druk van Brussel, nog steeds zoeken in snoeihard bezuinigen.
Regeringen zullen zich er hopelijk van bewust zijn dat men de druk niet ongestraft te hoog kan laten oplopen. In een aantal Europese landen en de VS is die druk al behoorlijk hoog. Ook de occupy-beweging is niet voor niets in de VS begonnen. Spanje kampt met een werkloosheid van 25 %. In London waren in de zomer van 2011 rellen van hevigheid, die sommige wijken deden lijken op de stad in de blitz van 1940.
Dit alles terwijl in de wereld van het grote geld het zakkenvullen en anderzijds met geld knoeien na een korte pauze weer als vanouds doorgaat en wij met een kabinet zitten dat vooralsnog ook geen duidelijke visie op de toekomst laat zien. Terwijl we met een nieuwe New Deal, waarmee we bijvoorbeeld onze klimaatproblemen te lijf gaan, werk-met-werk kunnen maken. Weer eens een beetje werkelijke waarde creëren, in plaats van geld verdienen met windhandel en oplichterij; zou dat wat kunnen zijn?
Maar dan moet er geïnvesteerd worden en niet alleen maar bezuinigd.
De wal keert altijd het schip. Dat lijkt een geruststellende gedachte. Ik zou er dit keer echter niet op willen wachten.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten