Vuile oorlog

 
Afgelopen maandag bleek mijn computer, zomaar, ineens, geïnfecteerd door een vervelend programma (malware, in de newspeak van het digitale tijdperk), dat geheel zelfstandig en ongevraagd mailtjes verzond. Die mailtjes zullen waarschijnlijk een of andere vorm van spam hebben bevat. Eén en ander kwam aan het licht door het gegeven dat ik een hele reeks mails terugkreeg, vooral van mailservers, die meldden dat het adres waarnaar het mailtje was verstuurd niet bestond. Ook waren er automatisch verzonden mails bij van mensen die meldden inmiddels een ander mailadres te hebben. Gek genoeg stond niet één van die oude adressen in het adresboek van mijn mailprogramma, maar dit terzijde.

Het gebeuren was een noviteit, in mijn geval. Ik wist dat het fenomeen bestond; iedereen krijgt wel eens spam van hem onbekende ogenschijnlijke privé-personen en waarschijnlijk wordt er duizenden keren per dag ingebroken in computers en worden er vervolgens honderdduizenden van dergelijke mailtjes verstuurd. Als ik zo'n mailtje ontving, dacht ik onwillekeurig aan de sukkel die er indirect voor verantwoordelijk was, omdat ie de beveiliging van zijn computer niet op orde had.
De wereld had me dus weer eens op m'n nummer gezet en me wat nieuwe bescheidenheid bijgebracht.

Nu was mijn computer wel een bijzonder geval. Hij kon namelijk opstarten met Windows XP èn met Ubuntu, zo'n beetje de meest gebruiksvriendelijke Linux-variant die ik had kunnen vinden. Op de XP-partitie gebruikte ik de de virusscanner die mijn provider gratis levert bij een abonnement. Het Ubuntu-deel had geen virusprotectie. Dat zou, volgens iedereen die er wat van meende te weten, niet nodig zijn, omdat Linux gewoon veel beter in in elkaar zat dan Windows en niet zo makkelijk te kraken zou zijn.

Mijn provider, XS4all, greep in voordat ik dat kon doen.
Het ophalen en versturen van mail via hun server werd geblokkeerd, maar via webmail kon ik nog wel bij mijn postbak. Daarin bevond zich een keurig mailtje van XS4all, waarin mij werd uitgelegd wat me te doen stond.
Ik moest twee andere antivirusprogramma's installeren. Het bestaande programma kon namelijk beschadigd zijn door de infectie. Nadat met behulp van die programma's de boel was opgeschoond, moest ik mijn mailwachtwoord veranderen en bij XS4all een deblokkeringsformulier invullen en indienen.
Zo gezegd, zo gedaan. Het ging allemaal redelijk voorspoedig. Bij het opschonen vonden de nieuwe virusscanners het nodige op de XP-schijf. Ook voor Linux bleken inmiddels antivirusprogramma's te bestaan. Dat zal wel een reden hebben, maar ook dit terzijde. Op de Ubuntu-partitie liet ik dus ook wat draaien, maar er werd niks gevonden. Of Linux ondertussen ook niet meer virusbestendig is, blijft me dus onduidelijk.

En passant werd één en ander wèl aanleiding om meteen maar een nieuwe start te maken, wat computers betreft. De geïnfecteerde machine stamde uit 2003, de harde schijf was al aardig volgelopen en bovendien heeft Microsoft aangekondigd dat de ondersteuning van XP per 8 april  ophoudt. Misschien blijkt op 1 april dat dit laatste een grapje is, maar met de voortvarendheid waar ik tegenwoordig nogal last van heb, was een beslissing snel genomen: er moest een nieuwe computer komen. Binnen een half uur was, na wat research op internet, een keuze gemaakt en aangezien wij hier in Dordt tegenwoordig een Saturn hebben (ideale winkels om iets snel te scoren als je weet wat je hebben wilt), stond het apparaat van mijn keuze woensdagavond al thuis.

De computer in kwestie was onvermijdelijk uitgerust met Windows 8.
Iets anders is eigenlijk niet meer te koop; een jaartje geleden lukte het me nog een netboekje te kopen met Windows 7, maar inmiddels is het slikken of stikken, wat Windows 8 betreft.
Tenzij je een Apple koopt, natuurlijk. Nu waren mijn eerste twee eigen computers allebei Macs en was ik ooit een echte Apple-exegeet, maar sinds Apple zich van een licht-anarchistisch bedrijfje heeft ontwikkeld tot één van de vuigste multinationals die er bestaan, ben ik wel een beetje klaar met het merk.

Wat scheelt is dat mijn vriendin al vorig jaar met Windows 8 te maken kreeg en ik haar nieuwe computer gebruiksklaar moest maken.
Het was de eerste keer dat ik me realiseerde dat de digitale revolutie op me was uitgelopen. Ik heb heb mezelf namelijk altijd beschouwd als iemand die ooit in de voorhoede van die revolutie zat. Op de TH-Delft stonden we in 1981, op wat toen nog het Rekencentrum heette, te kijken naar de eerste IBM PC en werd ons verteld dat dit de toekomst was. In 1985 aanschouwde ik het wonder van de grotendeels muisgestuurde oer-Macintosh, met een menubalk die je binnen een paar uur helemaal vertrouwd maakte met een wildvreemd programma. Begin jaren negentig hingen de universiteiten als eerste aan het internet. Ik had dus al wel het één en ander gezien, dacht ik.
Maar Windows 8 was het eerste stuk software dat grote irritatie en zelfs woede in mij opwekte. Ook twee dingen die ik in de afgelopen jaren steeds beter had leren te vermijden. Microsofts grootste innovatie van de laatste jaren zette me dus  in allerlei opzichten een paar stappen terug. Tel uit je winst.
Eén en ander nam eigenlijk ook meteen de vorm aan van een generatieconflict. Ik wilde helemaal niks te maken hebben met een besturingssysteem dat het computerscherm eruit laat zien als een hele grote smartphone en dat vindt dat mail ophalen bij je provider uit de tijd is. Dat moet volgens de jongens en meisjes van MS namelijk exclusief uit de cloud komen. Liefst het wolkje van MS zelf, natuurlijk, dat spreekt.

Nou ja; uiteindelijk blijkt dat die superfeestelijke tegels, waarmee de computer opstart, wel te vermijden zijn en mailen via de provider kan gewoon worden geregeld door een apart mailprogramma te installeren. 'Thunderbird' van Mozilla, bijvoorbeeld. Ook de onvermijdelijke kantoorsoftware haalde ik uit diezelfde hoek, namelijk OpenOffice. Een programma dat vrijwel exact hetzelfde kan als MS Office, maar geheel gratis kan worden gedownload. Welke machinaties achter dit laatste zitten, heb ik tot heden niet weten te achterhalen. De ervaring leert dat niets van enige kwaliteit in deze wereld gratis is. Maar het feit ligt er: OpenOffice werkt, heeft geen ongewenste bijwerkingen en het kost niks.
Tot zover lukte het, na de aanvankelijke boosheid om zoveel eigenwijsheid en dwingelandij van Windows 8, nog wel.

Toen ik opnieuw met Windows 8 aan de gang ging op mijn eigen nieuwe computer, stuitte ik echter op een fenomeen dat ik bij mijn eerste confrontatie met het systeem nog niet was tegengekomen.
MS levert bij Windows 8 nog steeds de eigen internetbrowser, Internet Explorer.
Over de strijd tussen de verschillende browsers, om een zo groot mogelijk stuk van de taart in te pikken, is al veel geschreven, maar dat IE inmiddels wordt ingezet om het downloaden van MS-onwelgevallige zaken tegen te gaan, was nieuw voor me.
Bij een poging opnieuw Thunderbird en OpenOffice te downloaden, vond ik de bewuste sites moeiteloos, maar bleek het downloadknopje onvindbaar. Het bleef een vrij raadselachtig gegeven, totdat ik ergens op internet de tip vond om die downloads niet via IE te benaderen, maar met Firefox, een van de concurrenten van IE en niet toevallig uit dezelfde OpenSource-stal als Thunderbird en OpenOffice. Het downloaden van Firefox lukt zonder meer. De sites van Thunderbird en OpenOffice, benaderd met Firefox, tonen wèl de downloadknoppen op plekken, waar IE niks laat zien.

Eén en ander heeft mijn idee van normen en waarden binnen de schimmige wereld van de IT-multinationals opnieuw bijgesteld. Het begint alle trekken van een vuile oorlog te krijgen, die over de rug de van consument wordt uitgevochten. Het lastige is ook dat er geen good guys en bad guys lijken te zijn. Iedereen vecht om zijn eigen graaicapaciteit zo groot mogelijk te houden. De leveranciers van Thunderbird, OpenOffice en Firefox lijken in dit verhaal filantropische instellingen, maar ik twijfel er niet aan of ook in die hoek spelen financiële belangen een rol. Niemand werkt voor niks en zeker niet in de IT-industrie. Die gratis software kost iets, hoewel de leverancier graag de mythe in stand houdt dat het allemaal vrijwilligerswerk is.
Dat neemt niet weg dat de consument met een beetje manoeuvreren zijn eigen optimum kan en moet zoeken, als hij zich niet door een gigant als Microsoft voor enkele honderden euro's MS-Office wil laten aansmeren. Want vanzelfsprekend is een proefversie van dat programma wel degelijk meegeleverd op mijn nieuwe computer. Dertig dagen mag ik daarmee spelen, daarna moet er betaald worden, of werkt het programma niet meer.

Het icoontje van MS-Office, dat standaard op de onderste menubalk van Windows 8 stond, heb ik inmiddels verwijderd.