Boudewijn komt nader

Zo, de Kerstdagen zijn voorbij.
Op beide dagen waren er de nodige sociale aangelegenheden. Door te zeggen dat ik ze overleefd heb, zou ik ze tekort doen. Er is in mijn geval rond die dagen een traditie gegroeid waar ik graag aan mee doe, maar die me ook altijd een beetje vermoeid achterlaat.
Gelukkig dacht ik er op Kerstmorgen nog net op tijd aan de documentaire over Boudewijn de Groot, Kom nader, die 's avonds op de publieke omroep zou worden uitgezonden, middels het weergaloze interactieve televisieabonnement dat ik heb, voor 'opname' aan te merken.
Vandaag keerde de rust terug in mijn onderkomen en vanavond heb ik alleen en in alle rust Kom nader tot mij genomen.

Met enige regelmaat schrijf ik op dit blog over muziek, waardoor u misschien ondertussen enigszins bekend bent met mijn voorkeuren op dit gebied.
Boudewijn de Groot was weliswaar een jongen met een gitaar, maar er zou wel heel veel goede wil aan de dag moeten worden gelegd om hem onder het kopje folk te kunnen indelen. De muziek van De Groot hing wat betreft thematiek en stijl, zeker in zijn beginperiode, eigenlijk meer tegen het Franse chanson aan, dan dat het iets met folk te maken had.
Eerlijk gezegd vond ik er, met name in die eerste jaren, weinig aan. Het was me allemaal te netjes en het bracht in mijn binnenste geen enkele opwinding of andere emotie te weeg. Boudewijn was duidelijk een jongen uit een heel ander milieu dan dat waar ik zelf uit voortkwam. Ondanks zijn lange haar en het gegeven dat hij zich in de gezongen teksten voordeed als een bohemien, kwam hij hoorbaar uit Heemstede.

Pas toen in 1973 zijn album Hoe sterk is de eenzame fietser uitkwam, herkende ik iets dat me aansprak. Wat hij op die plaat laat horen begint een beetje op rockmuziek te lijken en een nummer als Terug van weggeweest zat me zelfs dicht op de huid. Dat zal ook wel iets met mijn geestesgesteldheid van die tijd te maken hebben gehad (leest u voor meer jeugdige hypochondrie Doom and gloom from the tomb), maar eindelijk was de afstandelijke De Groot wat dichterbij gekomen.

Desondanks is Boudewijn de Groot nooit één van mijn favorieten geworden.
Als ik hem zo af en toe eens voorbij zag of hoorde komen, ving ik wèl iets op van zijn volstrekt autonome en onaangedane uitstraling. De Groot leek altijd volledig zichzelf. Hij deed geen dingen waar hij geen zin in had. Daardoor bouwde hij, in mijn perceptie van hem, toch langzaam maar zeker krediet op.

Een paar weken geleden zag ik De Groot en zijn kinderen ineens bij DWDD. Wat ik daar zag en hoorde intrigeerde me dusdanig, dat het me duidelijk werd dat ik de documentaire over hem, die daar werd aangekondigd, toch maar moest bekijken.

Dat heb ik dus vanavond gedaan en het was de moeite waard.
Zoals meestal het geval is in de beste biografieën, vertelt de hoofdpersoon zelf weinig over zijn inzichten en zieleroerselen. De mensen die hem kennen en kenden doen dat des te meer.
De maakster heeft er gelukkig een eenvoudig chronologisch verhaal van gemaakt zonder overbodige dramatische ingrepen of ander artistiek gedoe.
Ik zag een aantal dingen die ik niet wist en die ik nooit met De Groot zou hebben geassocieerd, als ze niet in deze film aan de orde zouden zijn gekomen. Bijvoorbeeld dat Jeroen Krabbé ooit tot zijn vriendenkring behoorde en dat die vriendenkring al in de vroege jaren zestig tamelijk wilde feesten hield, waarop men zich wel degelijk als bohemiens gedroeg. Ook de vriendschap met Lennaert Nijgh werd belicht. Die is niet altijd van dezelfde intensiteit geweest, maar heeft wel bijna een heel leven lang geduurd.
Wat echter op mij de meeste indruk maakte was zijn vroege jeugd. De moeder die hij nooit echt heeft gekend, het gezin van zijn tante, waar hij een aantal jaren redelijk gelukkig was en vervolgens de opname in het nieuwe gezin van zijn vader, die een nieuwe vrouw had gevonden en die hij tot op dat moment ook nauwelijks had gezien. Alles bij elkaar nogal ingrijpende zaken in een jong leven.

De afstand tot die vader, die nooit ècht werd overbrugd, is het centrale thema van de documentaire geworden. Tussen het chronologische verhaal door zien we De Groot worstelen met het lied dat hij over zijn vader schrijft. Van gitaar gaat het naar een prachtige, sobere pianobegeleiding. Het tempo gaat omlaag en het lied wint aan kracht.
De Groot en de vader die hij nooit ècht heeft gekend. De lichte spijt dat hij hem zelf nooit iets heeft gevraagd. De oudere broer, die beaamt wat het lied zegt.
En ikzelf, ook gezegend met een vader waarvan ik me nog steeds afvraag wat hem eigenlijk bezielde. Nu heeft de mijne nooit in een Jappenkamp gezeten, maar ik ben ervan overtuigd dat ook bij hem het verleden zijn leven heeft getekend, waarbij een aantal dingen niet helemaal goed zijn verwerkt. Ik heb hem ook nooit gevraagd wat hem kwelde.

De Groot blijkt een meester te zijn in het achter zich laten van het verleden; iets wat hij overigens al in 1973 op datzelfde album Hoe sterk is de eenzame fietser liet weten in Wat geweest is geweest :

Iedere nieuwe lente
is alles nieuw voor mij,
want de winter is dood,
het oudjaar is voorbij.
 
Opnieuw is bijna een jaar voorbij. Het nieuwe komt eraan. Er zal niet zoveel veranderen, maar toch zijn er weer nieuwe kansen. Ik heb nog steeds ideeën. Ik verlang naar de lengende dagen en een nieuw voorjaar. Ik betrap mezelf,  net als De Groot, op een zekere onaangedaanheid. Toen Lennaert Nijgh dood was, had Boudewijn een beetje onderkoeld gereageerd, volgens één van de geïnterviewden in de film. Maar de eerstvolgende optredens moesten worden afgezegd, omdat hij zijn stem kwijt was.

Nooit eerder heb ik van Boudewijn de Groot een lied gehoord dat mij meer raakte dan Anamorfose, dat we tijdens de film zagen groeien en dat mij, in zijn uiteindelijke vorm en door wat het uitdrukt, een brok in de keel bezorgt.

Iets van jezelf herkennen in iemand anders; het overkomt je soms. Het gaat meestal niet om kwaliteiten, maar om gedeelde geestesgesteldheden en emoties. Vanavond gebeurde het weer eens.
Boudewijn de Groot is mij nader gekomen.